Arçelik Triportör haberine oldukça geri bildirim aldım. Arçelik’in bu işe giriş ve çıkışı hakkında bir düzeltme gelmedi. Dolayısı ile yazdıklarım aynen geçerliliğini koruyor.
“Arçelik’ler neden geliştirilmedi ve neden üretimi durduruldu?” ile ilgili ilginç bir yorum geldi. Onu paylaşayım. O yıllarda Arçelik Triportörün en büyük rakibi At Arabası’ymış. Ayrıca Arçelik Triiportörler kapasitelerinin çok üstünde yüklendikleri için virajlarda devrilme, yokuşlarda tırmanma sorunu olurmuş. Bu durumda Arçelik doğal olarak kendi ürün gamında elde ettiği müthiç kârlar verken, kendi tasarlamadığı bir araç için daha fazla zahmete katlanmamış olması (daha güçlü motor seçeneği vs) gayet doğal olmuş.
Yukarıdaki resimde sağda gördüğünüz Kayserili OTOSER firması Ligier’den aldığı lisansla 1993 yılından 2002 yılına kadar Triportör ve 4 tekerlekli küçük ticari araçlar üretti. Kaynak sıkıntısı ve ekonomik krize bağlı olarak üretimi durduran firma %90 yerli malzeme ile üretim yaptığını belirtirken, devlet desteği olmadan ihracat yapamadıklarını beyan etmişti. Bugüne kadar üretimleri devam etseydi bile, Çin yapımı DFM’nin fiyatının 13,000 TL olduğu bir ülkede işinin zor olması zaten muhtemeldi..
Resimde solda görülen Triportör ise Maya. Piyasaya hiç çıkmadı. Rahmetli olan bir mucit tarafından geliştirildi: Oktay Demirağ. Patentleri olan Demirağ 1971 yılında ilk arabasını geliştirmiş: http://www.altinboga.com/hakk.asp
Türkiye’nin temel sorunu hep aynı olmuş: Ölçek. Birçok firma ve kişi belirli çalışmalar yapmışlar, lisanslı veya lisanssız ürünler geliştirmişler. Ama hiçbir zaman belirli bir adede ulaşamadıkları için üretim maliyet avantajını yakalayamamışlar. Finans kaynaklarına erişim de diğer sorunları olmuş. Ayrıca geriden gelmenin hep ezikliği içinde, sadece milliyetçi bir yaklaşımla (araç isimlerine de yansımış) üretim düşünülmüş. Satış düşünülmediği için çocuklar (araçlar) hep ölü doğmuş.
Önümüzdeki günlerde ilginç açıklamlarım olacak ama bir kopye vermek açısından şu bilgiyi vermek istiyorum: Bugün orta boy arabalar 10 m2 civarında. İstanbulda iyi semtlerde dairelerin fiyatları m2 başına 4,000 USD. Eğer arabamızı o dairede tutmuş olsaydık arabamız 40,000 USD’lik yer kaplayacaktı. Bu söylediğim size anlamlı gelmemiş olabilir. Çünkü bugünü değil önümüzdeki 10 ve 20 yılı değerlendiriyorum. Unutmayalım dünya otomotiv de yeni bir dönemeçte. Hazırlıklı olalım.