Geçenlerde bana ‘Bir gün benzin almayın” boykotu maili geldi (okumak için tıklayınız). Türkiye’deki benzin/mazot fiyatlarının yüksekliğinin nedeni Shell, Total, BP gibi yabancı petrol devi dağıtım şirketleriymiş. Maili gönderen 35 yıllık arkadaşım. Amerikada yaşıyor ve Türkiyedeki konulara biraz uzak. Ona da maili benim 40 yıllık başka bir arkadaşım yollamış. Şaştım kaldım. Hadi son göndereni anlarım ve biraz kredi veririm de, diğeri Türkiye’de yaşıyor ve Türk piyasalarını yakından takip ediyor. Yani devekuşu gibi yaşamadığını, bilgisinin olduğunu varsayıyorum. Bunu ilkokul mezunu birisi yollasa, diyeceğim ki “bilmiyor gariban, bari bilgilendirelim”. Herneyse ben de kendime bir görev atadım ve ilgilenenleri bilgilendirmeye karar verdim.
Crude Oil (ham petrol) konusunda fiziksel piyasalarda gerçekleştirilen işlemler Platts adlı kurum tarafından raporlanıyor. Her günün sonunda hem bölgesel, hem de ham petroller ve ürünler bazında bir “uzlaşma” fiyatı açıklanıyor. Bu fiyat, petrol endüstrisinde fiziksel alımlarda “endeks” fiyatı oluşturuyor. Akdeniz bölgesi, İtalya için açıklanan Platts fiyatları Türkiye için fiyat oluşum temelini meydana getiriyor.
Aşağıda 06/03/2010 tarihinden geçerli KDV Dahil satış fiyatı 3,76 TL/Litre olan 95 Oktan kurşunsuz Benzin fiyatını oluşturan tüm elemanları bir arada göreceksiniz.
(Shell İstanbul Avrupa depo satış ve perakende satış fiyatları kullanılmıştır)
| Platts Tarihi : 05/03/2010 | |
| USD Kuru Tarihi : 06/03/2010 | |
| 95 Oktan Kurşunsuz Benzin |
|
| Fiyat Değişim Tarihinde USD Kuru | 1,5457 |
| Platts (Ton/USD) | 759,00 |
| Rafineri Kar Oranı | 4,5678% |
| Rafineri Cif USD Ton Fiyatı | 793,67 |
| TL/Ton Fiyat (*) | 1226,78 |
| Yoğunluk (**) | 0,760 |
| Rafineri Karı Dahil Mal Bedeli (TL/Litre) | 0,93235 |
| Ö.T.V. (TL/Litre) | 1,89150 |
| EPDK Payı/Litre | 0,00174 |
| Rafineri Satış Fiyatı /Litre | 2,82559 |
| Litre/TL | |
| Ana Dağıtım Şirketi Maliyeti | 2,82559 |
| Ana Şirket Depo Satış Fiyatı | 3,01124 |
| Ana Dağıtım Şirketi Karı | 0,185651 |
| Maliyet Kar Oranı | 6,57% |
| Bayi Maliyeti | 3,01124 |
| KDV siz Satış Fiyatı | 3,18644 |
| Bayi Karı | 0,175201 |
| Maliyet Kar Oranı | 5,82% |
| Bayi + Ana Şirket Kar Toplamı | 0,360852 |
* (Yoğunluk x Ton Fiyat)/1000
** Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenir
Özetle;
Mal bedeli 0,89TL olan 1 litre benzin fiyatı üzerine 1,89 TL ÖTV + 0,57 TL KDV olarak toplamda 2,47 TL vergi yükü biniyor. Bu fiyata 0,40 TL (rafineri + Bayi+Ana Dağıtım şirketi karı) eklenince araçlarımıza konulan yakıt fiyatı 3,76 TL’ye çıkıyor.
Rafineri, Ana dağıtım şirketi ve bayi’ye ait kar marjlarının (40 kuruş) üçte ikisinden fazlasının depolama ve nakliye gibi maliyetlere gittiğini varsayarsak; sektörün bu 3 oyuncusu toplamda 20-25 kuruş gibi bir kar elde ediyor. Yani petrolün rafine edileceği limanda (örneğin Aliağa-İzmir) gemiden iner inmez, hiç depolanmadan, hemen oracıkta rafine etmeden arabamıza koymaya kalkışsak; tüketici 40 litrelik deposu olan bir araç deposunu doldurduğunda 8 TL ucuz yakıt alır. 40 litre X 3.76TL = 150 TL yerine 142 TL öder.
Litresi 3,76 TL’ye 95 Oktan Kurşunsuz Benzin’den alınan 2.47 TL’lik vergiden devletin feragat etme olasılığı ise mevcut bütçe açıklarıyla güzel bir rüyadan öteye gidemez gibi duruyor.
Ben 10 Mart 2010’da CNN Türk’deki Ufuk Turu programında sevgili Emin Çapa’ya söylediğim gibi çoluk-çocuk, genç-yaşlı demeden devletin bütçe işini anlamaya başlamamız lazım. Yoksa böyle mailler atıp kendimizi ve çevremizi aldatmaya devam ederiz.