Sabah Gazetesi’nin 19 Temmuz tarihli ekonomi sayfasında bir haber dikkatimi çekti: Tata, iPad fiyatına ev yapacak: http://www.sabah.com.tr/ … /tata-ipad-fiyatina-ev-yapacak Duvarları jüt ve hindistan cevizinden yapılacak “nano ev” yaklaşık 1 haftada inşa edilecekmiş. Tata’yı öncelikle bu çalışmasından dolayı kutlamak gerekiyor. Peki Tata’yı bu noktaya hangi dürtü getirdi? Geçen yıl Harvard Business Review Blog’da bir yazı yayınlanmıştı: Dünyanın en iyi iş düşüncesini niye fakirlere ev sorununu çözmekte kullanmıyoruz? Bu yazının sahibi Vijay Govindarajan’dı. Hesabını da Grameen Bank’dan esinlenerek yapmıştı: Fakirlerin bir ev için gerçek anlamda ödeyebileceği fiyat 370 USD’ydi. Bunu takiben www.300house.com web sayfası açıldı. Burada amaç $300’a ev yapılabileceğini kanıtlamak ve ilgi oluşturmaktı. Bu yılın Haziran ayında aynı web sitesinde projeleriyle katılanlar anons edildi. Bunun yanında dünyanın birçok yerinde firmalar fakirlere yönelik ev çözümleriyle ortaya çıktılar. Worldhaus $1,000’ın altında kit olarak satılacak evler geliştirdiğini duyurdu: http://www.worldhaus.com/
Birleşmiş Milletler’in 2010’da yayınladığı raporda 827 milyon insan baraka veya daha kötü koşullardaki evlerde yaşıyorlar. Böylesine büyük bir rakam için aslında firmaların çözüm üretmesi gerekiyor. Hemen aklıma Dragons’ Den’deki “Kağıt Duvar” projesi geldi. “Dünyanın En Önemli Girişimcilerinden Biri” diye bir sıfat verilmesini kabullenerek aslında kendisini gereksiz bir sorgulamaya maruz bırakan sevgili Dragon Baybars Altuntaş bu projeye yatırım yapmıştı. Ben orada özetle şunu söylemiştim. “$3,000’a yapılacak evler başarılı olur”. Zaten Baybars’da benim bu gazımla yatırım kararını hızlandırdı. Sonradan proje belirli testleri geçemediği için yatırım alamadı. Zaten Dragons’ Den’deki girişimcilerdeki temel sorunlardan biri buydu. Genelde ürün veya proje ile ilgi bilgilerin tümünü paylaşmıyorlardı. Eksik kalan bilgi zaten yatırımın yapılmasını engelliyordu.
Ben hedefi $3,000 yapmıştım ama belli ki hedef şimdi hızla aşağıya iniyordu. Tata işte bu yarışta çok önemli bir galibiyet almış oldu. Zaten $2,500’lık “Nano” arabası da aynı mantıkla ortaya çıkmıştı. Hitlerden sonra (1,000 DM’lık fiyatıyla Wolkswagen) kimse çok ucuza araba yapma hedefinde olmamıştı. Aynı Tata $24’a Su Arıtma Cihazı yaptı. Görünen o ki artık bazı firmalar “Ucuz” konseptini benimsemiş olacaklar ki bazı ürün ve çözümlerde yakalayacakları başarıya kimseyi yanaştırmayı bile düşünmüyorlar.